Du of Sie? Zelfs grote bedrijven zitten in Duitsland niet op één lijn

Wie in het Duits taalgebied zakendoet moet één ding zeker weten: de regels over de aanspreekvorm (Du und Sie in het Duits) zijn in Duitsland op bepaalde vlakken zeer verschillend. Weliswaar wordt er bij onze oosterburen minder Sie gezegd dan een paar decennia geleden, maar het blijft toch vaak een gevoelige kwestie om de juiste aanspreekvorm te kiezen.

Als we precies willen weten, wanneer we in Duitsland Du en Sie gebruiken, halen we Knigge er even bij. Knigge, een Duitse adelfamilie, is bekend door het boek “Über den Umgang mit Menschen”, uitgegeven door Adolph Freiherr von Knigge in het jaar 1788. De familie von Knigge wordt gezienals de expert als het om gedragsregels gaat – niet alleen de schrijver van het boek ruim 230 jaar geleden, maar ook de huidige generatie.

Sie staat voor afstand en respect

Moritz Freiherr von Knigge (geboren in 1968) beveelt op zijn website een gouden regel aan: “Ongevraagd Du zeggen? Liever ongevraagd Sie zeggen.” Met Sie wordt vooral afstand en respect uitgedrukt. Aan het begin van de communicatie tussen twee partijen is dit volgens de etiquette verplicht. Het kan later worden overbrugd, alleen niet door iedereen. Om precies te zijn, Du mag alleen worden gebruikt bij het aanspreken van bepaalde personen of in bepaalde omstandigheden.

Een hoger gerangschikt persoon kan Du naar believen gebruiken als aanspreekvorm voor een lager gerangschikt persoon. Hij kan kiezen tussen Du en Sie, bijvoorbeeld bij een gesprek tussen een baas en zijn werknemer. Deze hiërarchie moet zonder uitzonderingen worden gerespecteerd. Als er geen verschil in rang is, zijn er andere factoren van toepassing, bijvoorbeeld het aantal dienstjaren. 

Ladies first

Volgens von Knigge speelt ook het geslacht een belangrijke rol. “Ladies first” wordt gepropageerd. De heer moet zijn respect betuigen aan de dame. Een oude traditie, die met de tijd steeds meer wordt bestreden, maar de dame is nog steeds degene die met Du begint. En hoe zit het met de leeftijd? Een ouder persoon kan een jonger persoon altijd met Du aanspreken, maar nooit andersom. Tenzij de jongere een hogere rangschikking heeft. Dan ziet het er weer heel anders uit. Du blijft ook levenslang geldig. 

Eenmaal toegekend, zou elke herroeping overkomen als een vermindering. Of beide Du, of beide Sie.

Du in de reclame, Sie in de winkel

Maar zelfs grote bedrijven op de Duitse markt zijn op het moment zoekende, om bij hun klanten de juiste “Tone Of Voice” te raken. Online gebruiken bijvoorbeeld Lidl en H&M Du. Op de één of andere manier werkt dat verfrissend, want warmer, persoonlijker, jonger en directer als het nogal stijve Sie. Grote Scandinavische bedrijven weten ook nog niet precies hoe ze met hun klanten omgaan. Daarom is het in de meubelzaak “Dänisches Bettenlager” een beetje wennen. In de reclame en met grote borden in de winkel wordt de klant met Du aangesproken maar het personeel prefereert nog steeds ongevraagd Sie – en dat laatste is precies hoe het volgens de familie von Knigge hoort.